Voor haar eerste solo bij Meessen De Clercq maakt Kelly Schacht (°1983) een tentoonstelling en een boek. Samen vormen ze een kleine en een grote terugblik op enkele thema’s in haar werk. Ze tonen hoe ruimtes beelden worden, hoe kijkers beelden maken en beelden kijkers. Zo ontstaat een dialoog die vele lijnen trekt maar consequent weigert een punt te zetten.

Ruimtes zijn bepalend in dit werk. Altijd meer. Ik zag een diaprojectie in een gang bij Netwerk in Aalst, geïnspireerd door een architect: Whitney R. Smith. Ze ensceneerde een scenario voor Cinema ZED in Leuven. Ze bespeelde het publiek in de grote tentoonstellingshal op de Heizel tijdens Art Brussels. Ze transformeerde de Bogardenkapel in Brugge tot een toeristisch universum en creëerde een dialoog tussen de mercantiele ruimtes van de Vleeshal en de markt in Middelburg. Met een installatie voor de rotonde van het Paleis voor Schone Kunsten won ze in 2011 de Prijs Jonge Schilderkunst.
Terugkijkend krijgen al die ruimtes iets sacraal. Dit zijn ruimtes voor massa’s (een bioscoop, een tentoonstellingshal, een kapel, een marktplaats, een paleis) en voor ritueel gedraag (film kijken, kunst kopen, bidden, handel drijven, kunst kijken). Al die ruimtes ontmoeten elkaar hier in de galerij van Meessen De Clercq. Dit wordt – na het stopzetten van de activiteiten bij Hoet Bekaert – haar nieuwe huisgalerij. De sleutels van haar nieuwe huisbewaarder hangen aan de muur, in de hal, onderaan de trap, in haar tentoonstelling: een sacraal gebaar. De galerij produceert bij haar eerste tentoonstelling ook haar eerste boek: het begin van een ritueel.
De lijnen doorheen de verschillende ruimtes kan u lezen zoals u wil. Kelly Schacht tekent ze op de grond: ze vegen zichzelf uit onder de voeten van de bezoekers. Ze trekt ze met elastieken tussen de objecten in haar werk. Het zijn plannen voor een virtuele ruimte met instructies voor personages. Soms zijn dat performers: vrienden of professionelen die haar instructies uitvoeren. Maar meestal is het haar publiek.

Performatief
Zo ontstaat een beeld als ruimte: een ruimte om in te verblijven. De beelden van Kelly Schacht komen als een bouwpakket. Het beeld zelf is altijd waar je het niet verwacht: je voelt het wel (je zit erin) maar je ziet het niet. Je moet het construeren met wat er is (het hier), met wat je gezien hebt (het elders) en met wat je verwacht (wat voorligt). Het maakt haar beelden meerduidig. Niet dubbelzinnig, maar meerduidig. Er zijn zoveel interpretaties als toeschouwers, die altijd ook deelnemers zijn.
De titel van deze tentoonstelling is zo een meerduidig gegeven: ‘The Smuggler’s Outfit’. De smokkelaar: het kan de kunstenares zijn die haar werk in haar nieuwe galerij binnenbrengt. Maar het kan ook de toeschouwer zijn die beelden meeneemt naar huis. Of de soufleur naast je, die een ander beeld suggereert. Of de ghostwriter die het boek maakt met de kunstenares. Hetzelfde met de outfit: het kan het pak zijn waarin al die smokkelaars in al hun gedaanten zich hullen. Stukken van dat pak liggen op de tafel: een paar mouwen en een paar handschoenen. Maar het kunnen ook de instrumenten zijn op dezelfde tafel: de kijkglazen (één voor ‘here’ – dat vergroot – en één voor ‘elsewhere’, dat verkleint), de kaarten, de zetletters. Outfit – kijk het na in het woordenboek – kan ook slaan op het gezelschap: de medewerkers van deze kunstenares als medesmokkelaars. Het kan het gezelschap zijn waarmee de bezoeker de galerij bezoekt. Of de criticus die deze beelden deelt met de lezers.
Haar beelden hebben iets archetypisch. Delen staan voor een geheel: de mouw voor het kostuum, de blanco kaarten voor bedrukte kaarten, de vraagtekens voor een alfabet. Ze zijn inwisselbaar, zoals de stapel pancartes – als tussentitels uit een stille film – op de tafel. Altijd dat ‘hier’ dat naar ‘elders’ verwijst.
Het maakt haar beelden performatief. Dit zijn beelden die zich voortdurend laten maken en hermaken. Veel van dit werk verwijst trouwens naar ander werk. Het lege beeld waarvan de inkt in haar blauwe vingers is gelopen (resten van het blauw zitten er nog op als ik haar ontmoet, twee dagen na de opening) verwijst naar ‘Un tour d’Horizon’ in Bozar dat eigenlijk al verwijst naar ‘The traveller’s scrapbook’ in de Bogardenkapel. De elastiek van de afwezige goochelaar verwijst naar haar bijdrage voor de Gwangju Biënnale vorig jaar. ‘Here’ en ‘elsewhere’, de kijkglazen op de tafel, verwijzen naar ‘Ici et ailleurs’, de film van Jean-Luc Godard. Net zoals ze met ‘C’était un rendez-vous’ voor Museum Dhondt-Dhaenens een remake maakte van de kortfilm van Claude Chabrol. Of zoals ze met de articulerende personages in haar 16mm-film verwijst naar de liplezerlessen van cinemapionier Georges Demenÿ.

Open boek
Even doenbaar, verplaatsbaar, rekbaar, plooibaar en interpreteerbaar is haar boek, ‘The Backstory’. Bij dat boek hoort een omslag. Daarin zitten beelden. In het boek staan aanduidingen waar die beelden kunnen komen. Er zijn meer beelden dan er aanduidingen zijn. En de aanduidingen staan soms op plaatsen die niet echt bruikbaar zijn als je de tekst nog leesbaar wil houden. Het dwingt opnieuw een meerduidige interpretatie af die elk boek er anders zal doen uitzien.
Dit is een meerstemmig boek. Het begint bij twee stemmen: die van ‘The Storyteller’, rol van Kelly Schacht, en die van ‘The Ghostwriter’, rol van Dirk Elst. Die ghostwriter schrijft over werk dat hij soms wel en soms niet heeft gezien. Hij ervaart het werk als een déjà-vu. Zo ontstaat een netwerk: over auteurschap, over de dominantie van de stem, over verschillende versies. Al die thema’s – of misschien noemen we het beter vragen: het vraagteken dat zo een grote rol speelt in deze tentoonstelling en blijft doorwerken in dit boek – zitten al vervat in de manier waarop Kelly Schacht werkt met haar medewerkers. Ze zegt dat ze zoekt naar een plek waar ontmoetingen plaatsvinden en waar het idee van een spel ontstaat. Maar nooit – ondanks die ambitie – zijn de personages in haar performances in staat een dialoog te voeren. Daarvoor blijven die personages te veel invulbaar.
Zo invulbaar is dit boek. De beelden ontstaan tussen de teksten. Doordat Schacht en Elst zich in de personages van de verhalenvertelster en van de ghostwriter wringen – je zou denken dat het hun natuurlijke rol is, maar altijd heeft het iets gewrongen – ontstaat een fictieve catalogus van werk dat ooit bestond. Of ooit zal bestaan. Hun personages zijn als die van de joker die zich onvatbaar en onzichtbaar ophoudt tussen de lijnen van dit werk. Even onvatbaar als het gebaar waarmee ze de witte bladen (ze liggen met pakken op de grond) de lucht ingooit in de box van de galerij (de ruimte in de ruimte). Waar je normaal een projectie verwacht, hangt nu een print. Maar de onscherpe lijnen aan de rand van die opgegooide bladen doen bij momenten toch een projectie vermoeden. Die box, dat gebaar, dat witte blad is haar vrijplaats waar de nar kritiek kan spuien. Zo is dit oeuvre als illusie, waarin weinig wordt uitgesproken maar veel gearticuleerd.

Kelly Schacht. ‘The Smuggler’s Outfit’. Tot 4 mei in Galerij Meessen De Clercq, Abdijstraat 2a, Brussel. Do-za, 11-18u.
Kelly Schacht. ‘The Backstory’. Een uitgave van MER. 80 pagina’s. 29 euro. ISBN 978-94-9069-379-4
www.meessendeclercq.com